Op dezelfde 17e januari 1752 als die waarop zij het lokale onderwijs aan kinderen van bedeelden bespraken, spraken de broeders van de Maartensdijkse kerkenraad – niet voor de eerste keer – over het onderwerp ‘misbruik’ van steun uit de armenkas. [Geld wordt aan de armen gegeven, Cornelis Bogerts, naar Pieter Wagenaar (II), 1760 – 1817. Rijksmuseum Amsterdam.]
De diakenen meldden ‘aanhoudende klagten’ over de ‘slordige huishouding’ van Maartensdijkse bedeelden. Die klachten waren, werd verteld, dat de armen niet zuinig op de kleren waren die de kerk hun en hun kinderen had verschaft. Ook misbruikten ze hun kerkelijke uitkering voor luxe zaken, waardoor hun kinderen benadeeld werden en er ‘haveloos en slordig’ bijliepen zonder geld te gaan verdienen met werken. Ook brachten bedeelde ouders hun tijd in ‘luye leedigheid’ door.
Daar moest tegen opgetreden worden en predikant Van der Horst had daarvoor een idee: er zou een wisseldienst van kerkenraadsleden worden ingesteld om de bedeelden te gaan volgen. Ze moesten‘het huishouden [van de bedeelden] nauwkeurig op […] neemen.’ Dominee Van der Horst nam februari, juli en december voor zijn rekening, Aalbert Eijkelkamp maart en augustus, Cornelis Hol april en september, Jan van Loenen mei en oktober en Harmen van den Boom juni en november. Men zouden onderzoek uitvoeren op momenten dat de bedeelden ‘er het minste op verdagt zijn’. Ieder vergrijp moest worden opgeschreven, daarna zouden de kerkelijke controleurs de zaken gezamenlijk beoordelen en daarna indien nodig optreden. Deze dienstregeling zou ook van toepassing zijn op nieuwe ouderlingen en diakenen.
De vraag is, of deze operatie werkelijk succes heeft gehad. Het leven van Maartensdijkse uitkeringstrekkers moet gezien hun levens- en werkomstandigheden (doorgaans als losse landarbeider of arme weduwe) niet bepaald luxueus en benijdenswaardig zijn geweest.
Voor de volgende post in deze serie, over de handelingen van de Maartensdijkse kerkenraad ten tijde van de Republiek, klik men HIER.
AD
Bron: Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen, inventaris 0987 (Archief Hervormde gemeente Maartensdijk 1670-1985) nr. 1 (notulen kerkenraad).
