In mei 1940, toen de Duitse troepen Nederland binnenvielen, werden de forten geactiveerd als onderdeel van de defensieve strategie van het land. Helaas bleken de forten niet opgewassen tegen de moderne oorlogsvoering. Door de inzet van vliegtuigen en parachutisten bleek dat een verdediging met water niet meer werkte. In de loop van de twintigste eeuw verloren de forten hun militaire functie volledig en werden het plaatsen voor recreatie.
De oorlog
De Duitse troepen slaagden erin de Waterlinie te omzeilen en bezetten Nederland. Na de inname van Nederland werden de forten gebruikt door de Duitse bezetters voor verschillende doeleinden. Sommige forten werden omgevormd tot gevangenissen of concentratiekampen, terwijl andere dienden als opslagplaatsen voor militair materieel. Zo was Fort De Bilt in gebruik als een executieplaats. Ongeveer 140 verzetsmensen zijn hier omgekomen. Na de bevrijding werd het van 1946 tot 1951 gebruikt als gevangenis voor “politieke delinquenten,” oftewel mensen die met de Duitse bezetters hadden meegewerkt. Ook Fort Blauwkapel had een functie als “Bewarings- en verblijfskamp,” zoals in de rondleiding wordt verteld.
De Hollandse Waterlinie kon niet voorkomen dat Nederland bezet werd, maar de forten getuigen van moedige pogingen tot verdediging en zijn getuigen van de impact van de Tweede Wereldoorlog op het Nederlandse grondgebied.
Van oorlog naar recreatie
Tijdens de nasleep van de Tweede Oorlog en in mindere mate tijdens de Koude Oorlog vervulden forten nog steeds en militaire functie. In de jaren 1950 werden bijvoorbeeld nog wel forten gebruikt als opslagplaats of commandopost. In 1963 werd de Kringenwet ingetrokken. Eerder verbood deze wet bebouwing in een kring rondom de forten, behalve als de bebouwing van hout was en dus makkelijk weg te halen. Dit is een duidelijk teken van het einde van het functionele gebruik van de forten.
Het voordeel van de Kringenwet, die in gebruik was van 1853 tot 1963, was dat rondom de forten veel ruimte vrij van bebouwing was gebleven. Hierdoor bieden de forten tegenwoordig plaats aan natuur en cultuur. Met hun historische en ecologische waarde worden ze nu vaak beheerd door Staatsbosbeheer of gebruikt als museum. In juli 2021 werd de Nieuwe Hollandse Waterlinie officieel deel van het UNESCO werelderfgoed Hollandse Waterlinies, samen met de Stelling van Amsterdam.
MB
U bevindt u op de Rondleiding over de Hollandse Waterlinie. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur
https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/Fort%20De%20Bilt
Afgebeeld is de intocht van de militairen van het 49th Reconnaissance Regiment van de Polar Bears, op 7 mei 1945 bij Fort De Bilt (Collectie […]
Lees verder
