In het begin van de twaalfde eeuw is de Sint Laurensabdij van Oostbroek door twee ridders gesticht op woeste grond. Het klooster speelde een belangrijke rol in de ontginningen, die vanaf 1122 mogelijk werden gemaakt doordat bisschop Godebald bij Wijk bij Duurstede de Rijn afdamde. Het jaartal van de stichting van het klooster is niet onomstreden. Mediëvisten (historici die de middeleeuwen bestuderen) stellen dat het klooster in 1122 gesticht is, toen keizerin Mathilde een schenking van grond deed ten behoeve van het op te richten klooster. Anderen, met name amateurhistorici, zeggen dat het mogelijk is dat het klooster al in 1113 of zelfs in 1070 bestond. Weer anderen laten de datering open. We proberen hier de uiteenlopende visies weer te geven.

Velen hechten grote waarde aan het jaar van de stichting omdat dit het begin van de gemeente De Bilt zou zijn geweest.  Die gemeente werd pas heel lang na het ontstaan van een dorp officieel ingesteld. Daaraan ging een lange ontwikkeling vooraf. Bij de kloosters ontstonden boerderijen en kwamen mensen werken en wonen, vooral bij Vrouwenklooster. Na misschien anderhalve eeuw ontwikkelde zich geleidelijk een dorpje. De eerste vermelding van de naam ‘De Bilt’ dateert pas van 1307, bijna twee eeuwen na de stichting van Oostbroek.

In deze rondleiding besteden we enige aandacht aan het verband tussen een van de stichters van Oostbroek en de Ierse heilige Sint Patrick. Ook hebben we een post over het optreden van bisschop Godebald van Utrecht. We leggen de legende uit van Sint Laurens, naar wie het klooster is genoemd. Zijn verhaal was ook de inspiratie voor het wapen van De Bilt.

We staan stil bij de eerste abt, de Brugse prior Ludolf, en zijn negenentwintig opvolgers. Tenslotte behandelen we kort het klooster Vredendaal.

DAB

 

U bevindt u op de Rondleiding over de kloosters in De Bilt. Voor het vervolg klik HIER. 

 

Literatuur bij dit onderwerp:

D.A. Berents, Keizerin Mathilde en De Bilt, in: De Biltse Grift 2020.

K. Besemer, Discussie over het beginjaar van de gemeente De Bilt, in: De Biltse Grift september 2008.

C.J.C. Broer, Monniken in het moeras, de vroegste geschiedenis van de abdij van Sint-Laurens in het Oostbroek bij Utrecht, Utrecht 2011.

P. H. Damsté, Oostbroek en De Bilt c.s., Stichtse Historische Reeks 4, Zutphen 1978.

E. Drees, Het ontstaan van de Biltse kloosters, Reactie op het artikel van Anne Doedens’, in: De Biltse Grift, september 2008.

A. Doedens, Over de ‘oudste oorkonde’: Bilts begin in 1113?, in: De Biltse Grift, juni 2008.

J. van der Heijden, Hoe oud is De Bilt? in: De Biltse Grift, december 1996.

N.C. Kist, De oudste oorkonde der abdij van Oostbroek. In:  Nederlandsch Archief voor Kerkelijke Geschiedenis (9, 1849) p. 31-48.

G.M. Landman, De abdij van Oostbroek en haar Ierse connecties, in: De Biltsche Grift december 2011.

G.M. Landman,  Nogmaals Oostbroek: datering in het licht van de Ierse connectie, in: De Biltse Grift maart 2012.

M. van de Vrugt, Negenhonderd jaar De Bilt, in: De Biltse Grift maart 2013.

R. Steensma, Het klooster Thabor bij Sneek en zijn nagelaten geschriften, Leeuwarden 1970.

M. Verschoor, Laurentius en het rooster, in: De Biltse Grift 2009.

S. Hagers, De Bilt ontstaan als gevolg van een oorlogstrauma?, in: De Biltse Grift juni 2013.