Afbeelding: de zogenoemde Moerkoertvaas is gemodelleerd in de stijl van de cement-rustiek en pronkte decennialang in het bloemperk bij de ingang van het Van Boetzelaerpark. De vaas wordt bewaard op de gemeentewerf (foto: Veroniek Clerx)
Na jaren wachten is de kogel dan eindelijk door de kerk; de Moerkoertvaas heeft een bestemming gekregen. Geen nieuwe bestemming, want hij keert terug naar waar hij begin jaren 1930 vandaan kwam: het Huis Sandwijck. Dat werd destijds bewoond door het gezin van Carel baron van Boetzelaer.
Boswachter Joris Hellevoort van het Utrechts Landschap meldt: Na uitgebreid overleg met de huidige eigenaar, gemeente De Bilt, is besloten dat de vaas vanaf mei 2024 voor de hoofdingang van het pand wordt geplaatst. Dan komen er opnieuw bloemen in. Volgens plan blijft de vaas er gedurende de gehele zomer. In de wintermaanden keert hij terug op de gemeentewerf.
Het moment is juist gekozen, want het Huis Sandwijck heeft de afgelopen zomermaanden zélf een grondige restauratie ondergaan.
De Moerkoertvaas is een product van de Utrechtse industrieel Franciscus Moerkoert (1840-1914) die de culturele tijdgeest goed heeft aangevoeld. Want in de 19e eeuw was men dol op namaak en nieuwe materialen.
Door gebruikmaking van de mogelijkheden van het Portland–cement ontwikkelde de Franse tuinman Joseph Monier rond 1850 het zogeheten Système Monier, een voorloper van gewapend beton. Men kon er uitstekend mee modelleren. Vooral stukadoors begonnen hiermee te werken. Het werd gebruikt voor nep–houten bruggetjes, balustrades, pergola’s, bloembakken, grotwerken en muurvlakken, alles passend in de tuinstijl van die periode, schrijft de kunsthistoricus Wim Meulenkamp. In de augustuseditie 2023 van het Tijdschrift Oud-Utrecht zet hij de kijker op Moerkoert wiens bedrijf tot circa 1930 in Nederland de cement-rustiek exploiteerde.
Beschadigd en gerestaureerd
In gemeente De Bilt viel deze stijl ondermeer bij de familie Van Boetzelaer in goede aarde. Men liet begin jaren 1920 bij het het huis een pergola uitvoeren in cement-rustiek. In 1931 werd aan de overzijde van Utrechtseweg het Carel van Boetzelaerpark geopend. De Moerkoertvaas heeft daar decennialang gestaan, maar was naar verluidt bij de opening nog niet aanwezig.
Dat doet veronderstellen, gezien de sluiting van het bedrijf Moerkoert rond 1930, dat de vaas eerder nabij Sandwijck was geplaatst en pas later naar het park is overgebracht. Daar is hij door de jaren heen beschadigd geraakt en naar de gemeentewerf vervoerd. In overleg met de Rijksdienst Cultureel Erfgoed werd de vaas in het vorige decennium gerestaureerd.
VC
Bronnen: Magazine Oud-Utrecht augustus 2023 – Wim Meulenkamp is kunsthistoricus, auteur en voorzitter van de DonderbergGroep: stichting voor follies, tuinsieraden en vermaaksarchitectuur
Levende Monumenten: Van Boetzelaerpark
Met dank aan Joris Hellevoort, boswachter Utrechts Landschap
Afbeelding: Tekening in kleur van rotspartij en vaas. Bedoeld als reclame? In de rechterbenedenhoek staat: Hr. Boetzelaer Huize Klooster de Bild ( Dank aan: Ben Verwiel, Vrienden van Boetzelaerpark)
