Aan de weg Zorgvliet in De Bilt herinneren twee stenen palen met de opschriften “ZORG” en “VLIET” aan het herenhuis met die naam, dat in 1939 werd afgebroken. Onder de huidige weg ligt nog een kelder vol puin en zand – stille getuigen van een rijke geschiedenis. Zoals de naam al aangaf, was het een huis waar welgestelde inwoners van De Bilt voor hun zorgen konden vluchten.

Afbeelding hierboven:  De twee palen. (Foto Dick Berents)

 

Meer informatie

In 1842 verkocht Reijer Baas een stuk weiland aan rentenier Carel Elbertus Verschoor, die er een herenhuis met schuur liet bouwen. Het huis moest op minstens twaalf meter van de straat komen en mocht geen herberg worden – voorwaarden om  het woongenot van Baas te beschermen. Verschoor overleed al in 1846, waarna zijn weduwe naar Utrecht vertrok.

Een nieuwe naam

In 1847 kocht mr. Theodorus Jacobus Boutmy het huis voor f 13.000,-. Hij was een vermogende cargadoor uit Rotterdam. In de koopakte werd het huis voor het eerst “Zorgvliet” genoemd – een naam die “geweken zorgen” betekent. Boutmy overleed twee jaar later. Zijn weduwe bleef nog enkele jaren met personeel en familieleden in het huis wonen, tot zij hertrouwde en naar Utrecht verhuisde.

In 1860 werd Zorgvliet gekocht door jonkheer Pieter Jacob Quintijn Coenen, een ongehuwde rentenier met een passie voor planten en porselein. Hij breidde het terrein uit met een deel van het park van Terre Neuve en liet een verwarmde kas bouwen. Zijn tuin werd geroemd om de schoonheid en verzorging, met siergewassen, coniferen en oranjerieplanten.

Het echtpaar Van Voorst van Beest

Na Coenens dood werd Zorgvliet gekocht door Francina Johanna Eijck van Zuylichem, gehuwd met Harry van Voorst van Beest. Zij behoorden tot de rijksten van de regio. In 1880 lieten ze een nieuw koetshuis bouwen en betrokken het huis met personeel. Na het overlijden van Voorst in 1897 bleef Francina als weduwe op Zorgvliet wonen – meer dan veertig jaar lang.

In 1900 liet Francina het oude huis slopen en vervangen door een nieuwe villa, ontworpen door architect D.J. Heusinkveld. Het huis had een symmetrische voorgevel, een veranda, een salon, een eetzaal en zeven slaapkamers. Vanuit haar kamer met erker had Francina uitzicht op het park. Ze bezat ook omliggende gronden, waaronder weiland De Geer, om haar uitzicht te behouden. Arbeiderswoningen werden aangekocht, gesloopt en vervangen door nieuwe woningen aan de Dorpsstraat en Burgemeester de Withstraat.

Het einde van Zorgvliet

Na Francina’s overlijden in 1938 erfde verpleegster Elisabeth Noppen vermoedelijk een woning op het terrein. Een jaar later werd het huis Zorgvliet. afgebroken. De grond werd verkocht aan een bouwexploitant, maar door de oorlog kwam de woningbouw pas in 1954 op gang. Daar ging men aan de gang met het bouwplan Zorgvliet. Ook de straat, die volgens het voorstel van B en W de Zorgvlietlaan zou heten, kreeg in het raadsbesluit van 27 december 1954  gewoon de naam ‘Zorgvliet’.

Een bijzondere getuige van Zorgvliets geschiedenis was een eeuwenoude beuk. Hij stond al in het weiland van Reijer Baas in 1842 en maakte alle veranderingen mee: de bouw van het huis, de aanleg van het park, de sloop, de nieuwbouw en uiteindelijk de woonwijk. In 1961 werd de boom, toen circa 500 jaar oud, geveld door een storm.

DAB

Afbeelding hieronder: een kaart van Zorgvliet geschreven door mevrouw F.J. van Voorst van Beest geboren Eijck van Zuylichem, bewoonster van 1880 tot 1938. (Beeldbank D’ Oude School)

Literatuur:

Heijden, J. van der, Zorgvliet: een renteniershuis aan de Dorpsstraat, in: De Biltse Grift maart 1998

Heijden, J. van der, Terre Neuve aan de Dorpsstraat, in: De Biltse Grift juni 1997

Zie ook op deze site:

Het landhuis Terre Neuve: twee keer burgemeesterswoning – Online Museum de Bilt