Adriaan de Vooys (1907 – 1993) was een Nederlandse sociaal geograaf . Van 1949 tot 1973 was hij hoogleraar sociale geografie aan de Rijksuniversiteit Utrecht, waar hij de ontwikkeling van het vak na de Tweede Wereldoorlog heeft vormgegeven. Van 1967 tot 1968 was hij rector magnificus aan deze universiteit. Een deel van zijn leven woonde hij in Bilthoven. Afbeelding: De Vooys bij zijn afscheid van de Rijksuniversiteit Utrecht in 1974. (Foto: Geografisch Instituut)
Adrianus Cornelis de Vooys werd in 1907 geboren als zoon van C.G.N. de Vooys, hoogleraar Nederlandse Taal- en Letterkunde te Utrecht, naar wie het instituut De Vooys voor Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Utrechtse universiteit is genoemd. Na zijn Gymnasiumopleiding in Utrecht begon hij in 1926 met de studie sociale geografie bij Louis van Vuuren die als de grondlegger van het toegepaste sociaalgeografisch onderzoek in Nederland wordt beschouwd. Hij maakte in zijn doctoraalscriptie als eerste gebruik van volkstellingmateriaal. Tijdens zijn studietijd volgde hij ook colleges bij Sebald Rudolf Steinmetz in Amsterdam. Dit was zeer ongebruikelijk aangezien de Amsterdamse sociografie lijnrecht tegenover de Utrechtse stond.
De Vooys promoveerde in 1932 bij Van Vuuren. Het jaar daarop verbleef hij met een beurs van de Rockefeller Foundation in De Verenigde Staten, waar hij onderzoek deed naar werkloosheid en migratie op het platteland. Na zijn terugkeer in Nederland werkte hij tot 1949 bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Vervolgens werd hij benoemd tot hoogleraar sociale geografie aan de Rijksuniversiteit Utrecht, een functie die hij bekleedde tot 1973, het jaar waarin hij met emeritaat ging. In het studiejaar 1967/68 was hij Rector Magnificus, een functie die zijn vader eerder had bekleed.
De verdienste van De Vooys is dat hij samen met Chris Paasen de ontwikkeling van de sociale geografie in Utrecht in de periode 1950 – 1970 heeft vormgegeven. Zijn opvatting was dat de sociale geografie een wetenschap van sociale groepen was en geen wetenschap van plaatsen. De Vooys onderzocht de ruimtelijke verscheidenheid in kleine gemeenten en gebruikte hiervoor uitgebreide enquêtes. Hij had hierbij veel aandacht voor verschijnselen als migratie. Hij was geen man van grote theorieën, maar had vooral oog voor de concrete feiten van de maatschappelijke werkelijkheid. Dit uitte zich in zijn voorliefde voor statistisch onderzoek.
Door deze voorkeur voor een meer sociologisch standpunt dan de economische insteekvan de Amsterdamse school van Steinmetz, was er jarenlang een heftig debat tussen de Amsterdamse en de Utrechtse sociaal geografen. Pas na 1960 nam de heftigheid van het debat af, vooral door de vernieuwingen in de sociale geografie door de Angelsaksische inbreng. Het thema was daarmee niet meer interessant.
Tenslotte dient vermeld dat De Vooys een geografisch tijdschrift is beginnen, dat vooral was bedoeld voor leraren aardrijkskunde. Na de oorlog nam dit tijdschrift onder de naam Geografie de plaats in van het tijdens de oorlog verdwenen Tijdschrift voor het Onderwijs in de Aardrijkskunde in. De Vooys was gedurende achttien jaar redacteur. Om de geografie voor een breder publiek toegankelijk te maken schreef hij samen met Rob Tamsma de driedelige uitgave “Panorama der Wereld” (1959).
De Vooys overleed in 1993 op 86-jarige leeftijd in Bilthoven.
W.K.
U bevindt u op de Rondleiding Wetenschappers. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Wikipedia:
Wat is de betekenis van Adriaan De Vooys – Ensie
Vooys, A.C. de (Adriaan Cornelis) 1907 – 1993 – World Cat.
Sociale geografie in Utrecht 1950 – 1970.
