Dat De Bilt lang een plattelandsgemeente bleef, blijkt ook wel uit het geregeld voorkomen van stroperij. De meeste gevallen die ik in de kranten tegenkwam, zijn afkomstig uit de jaren 1887 tot 1938. Foto: De arrestatie van een stroper, mogelijk gefotografeerd door R. Tepe. (Rijksmuseum Amsterdam)

 

Meer informatie

In 1913 diende voor het kantongerecht in Utrecht de zaak tegen de achtendertigjarige stoker H., die werkte op de elektriciteitscentrale in De Bilt. Veldwachter O. getuigde dat H. al jarenlang bekend stond als een stroper. De veldwachter had ’s ochtends schoten gehoord en had daarop zijn hond aangespoord om te gaan zoeken. De hond had de voetsporen van de jager gevolgd en was voor het huis van H. terechtgekomen. De verdachte verklaarde dat hij onschuldig was en dat hij op het moment van de schoten, tussen 11 en 12 uur, op de centrale aan het werk was.

De vrouw Hansje H. getuigde dat ze hem op de bewuste ochtend op de Looydijk had gezien met een geweer. De verdachte zei boos dat ze loog en dat ze wraak wilde nemen omdat ze ooit kolen bij hem had gestolen. Een werknemer van de centrale verklaarde dat hij niet kon bevestigen dat H. op het bewuste moment in de centrale was. Het Openbaar Ministerie eiste twintig gulden boete of tien dagen hechtenis.

Vechtpartijen bij de arrestatie kwamen vaak voor en maakten de beroep van veldwachter een gevaarlijke baan. Stroper D. van ’t Veld sloeg bij zijn arrestatie een veldwachter met zijn geweer tegen de grond en schoot op de andere veldwachter. Op 30 december 1919 werd hij wegens poging tot doodslag veroordeeld tot drie-en-een-half jaar gevangenisstraf met aftrek van voorarrest.

Andere buit

Meestal brachten de stropers hazen of konijnen of fazanten mee naar huis en dan hadden ze een geweer of strikken of een lichtbak met een carbidlamp gebruikt. Straffen liepen uiteen van vijftig cent tot zes gulden boete of een hechtenis van één tot vijf dagen.

Vaak werd de term ‘strooperij’ ook gebruikt voor het stelen van andere producten: brandhout of mos of sparrennaalden. Drie woonwagenbewoners werden als stropers opgepakt wegens het snijden van gras aan de Brandenburgerweg. Bij de baron van Boetzelaer werden graszoden gestroopt. In zulke gevallen was er in de verslagen vaak sprake van ‘stropen met een kruiwagen’ of ‘stropen met een wagen’. Daders deden dat vaak in een groepje van twee tot vier mannen.

Kinderen werden voor de rechtbank gebracht wegens het stropen van knollen of appels  en ze kregen enkele guldens boete subsidiair een week of zelfs een maand tuchtschool.

Landgoederen

Ook de aanwezigheid van landgoederen en jachtgebieden maakte de gemeente De Bilt aantrekkelijk voor stropers.

Twee rijksveldwachters betrapten in 1889 de stropers A. Schipper en L. van Meijeren op heterdaad op het schieten van fazanten in het jachtveld van baron Van Hardenbroek in De Bilt. Ze wilden zich niet overgeven en er ontstond een stevige vechtpartij, waarbij rijksveldwachter G. van den Brink aan zijn hoofd werd verwond. Ook de stropers liepen trouwens verwondingen op. Eerder was dezelfde Schipper veroordeeld omdat hij op eerste kerstdag op zijn stiefvader had geschoten (overigens mis) en daarnaast was hij aangeklaagd wegens bedreiging met zwaar lichamelijk letsel tegen veldwachter Willems. In dat laatste geval werd hij vrijgesproken omdat een loop vernageld was. De ruwe klanten werden zwaar geboeid voor de rechtbank gebracht.

Ook het landgoed Varenkamp van burgemeester baron Van Heemstra werd door stropers bezocht. Toen de burgemeester twee schoten hoorde, ging hij er met zijn huisknecht op af. De stoere burgervader hield eigenhandig één van de mannen aan. De andere, een militair, wist te ontkomen. Bij stroperij stonden baronnen dus vaak als benadeelde te boek.

DAB

 

Bronnen:

Utrechts Provinciaal en Stedelijk dagblad 1887, 1888, 1890, 1895, 1916, 1933.

Dagblad van Zuid-Holland 1888.

Algemeen Handelsblad 1889, 1919.

Maasbode 1889.

Het Nieuwe Dagblad voor Utrecht en de Provincie 1893

Utrechtsche Courant 1910, 1913, 1928.

Het Centrum 1911.

Nieuwe Utrechtsche Courant 1938.

 

Andere bijdragen over stropen op deze site:

https://www.onlinemuseumdebilt.nl/nostalgie-de-gemeenteveldwachter/

https://www.onlinemuseumdebilt.nl/de-stroper-en-de-calkoen/