Ze zijn vrijwel uit het straatbeeld verdwenen, de kinderen die op klompen over de keien klossen. Hier zien we kinderen met klompen bij de ereboog die in 1920 in Groenekan werd opgericht bij het vijfentwintigjarige ambtsjubileum van burgemeester E. Quarles van Ufford. (Het Utrechts Archief)
Wanneer ze ontstaan zijn, is onbekend. Al in de oudheid liepen er mensen op houten zolen met een leren band. De oudste volledig houten klompen die we hebben, komen uit de twaalfde en de dertiende eeuw. Er is uit die tijd maar weinig bewaard, want afgedragen klompen werden niet bewaard maar in het haardvuur gegooid. De echte klompen kon je vooral aantreffen in West-Europa. Ze werden gemaakt van populierenhout of wilgenhout.
Op een boerderij waren klompen heel handig en ook sommige ambachtslieden zoals stratenmakers gebruikten ze graag. Ze waren stevig en goedkoop en bijzonder handig op de drassige Nederlandse grond. Als de boeren in de winter niet op het land konden werken, vervaardigden ze zelf hun klompen. Het beroep van klompenmaker ontwikkelde zich vooral in de negentiende eeuw.
Het was niet zo eenvoudig om op klompen te lopen; je moest het leren. Als je niet je tenen krom hield bij het optillen van je voet, raakte je je klomp kwijt. Het lopen op klompen leidde wel tot veel slijtage van je sokken; moeder zat iedere avond sokken te stoppen. Opvallend was het geluid van de klompen op de straatstenen. Op zondag droeg je gelakte of beschilderde klompen naar de kerk.
Wanner een klomp kapot ging (“nu barst mijn klomp!’), kon je de barst repareren met een krammetje of een stukje ijzerdraad.
Terugloop
De schoenindustrie maakte vanaf 1900 leren schoenen voor veel mensen bereikbaar, maar in de eerste helft van de twintigste eeuw was de klomp nog heel populair. Tijdens de Tweede Wereldoorlog nam het gebruik zelfs toe doordat de toevoer van leer voor leren schoenen vastliep. Na de oorlog kwam de trek naar de grote stad echt op dreef. De klomp werd gezien als boers en armoedig en met het toenemen van de welvaart werd het houten schoeisel verdrongen door het leren, of in het geval van kinderen door sportschoenen.
Bij toeristen zijn klompen nog in trek als symbool van Nederland, maar die dragen ze niet. Alleen boeren dragen bij hun werk nog wel klompen als ze niet de voorkeur geven aan rubber laarzen of veilgheidsschoeisel. Het geluid van kinderen met klossende klompen op de keien is langzaam weggestorven.
DAB
U bevindt u op de Rondleiding over nostalgie. Voor het vervolg klik HIER.
Literatuur:
Wikipedia
https://www.quest.nl/maatschappij/geschiedenis/a25600410/klompen-nederland-bekend/
J. Buiting, geschiedenis van de klompen, op: https://isgeschiedenis.nl/
