Afgebeeld is een prent uit 1726 van L.P. Serrurier. Deze laat Huis te Veen in Blauwkapel zien. De heren van Blauwkapel – het oudste dorp van Oostveen of Maartensdijk – en het kasteel van deze plaats hebben een lange voorgeschiedenis. [Het Utrechts Archief, catalogus 201972.]
In de elfde eeuw bestond op het terrein van het huidige Blauwkapel al een houten voorganger van het kasteel. Huis te Veen was een mottekasteel, een torenvormige versterking op een heuvel. Deze houten voorganger dateert naar alle waarschijnlijkheid al van 1076 of mogelijk zelfs eerder, van 1030. Rond 1250 was er mogelijk een stenen huis. Aangenomen wordt ook dat dit kasteel er in ieder geval voor 1344 was. Hoe het zij, in de veertiende eeuw eeuw was er een stenen heerlijk huis. Het lijkt in de zestiende eeuw gemoderniseerd te zijn. Dit kasteel werd gesloopt in de periode 1643-1678. Het in deze post afgebeelde exemplaar lijkt daarna gebouwd te zijn. Dit pand bestond tot 1775 en is daarna gesloopt. Hieronder is een detail van een kaart uit 1817 te zien, met in het midden een door een gracht omgeven terrein zonder bebouwing.
Het Huis te Veen en de omliggende landerijen waren een heerlijkheid. Tot de vroegste heren hoorden leden van het Utrechtse geslacht Van den Veen. In 1344 werd Gerrit van den Veen door de Hollandse graaf beleend met het Huis te Veen c.a. (In de strijd tussen de Utrechtse bisschoppen en de Hollandse graven waren de laatstgenoemden in de dertiende en volgende eeuwen voortdurend bezig met de vergroting van hun invloedssfeer.) Het geslacht Van den Veen werd in 1515 opgevolgd door het geslacht Van Wijck. In 1634 verwierf de Utrechtse arts Van der Gall de heerlijkheid. Andere aanzienlijken volgden als eigenaar, zoals de in 1697 gestorven Bossche regent Johan van Zutphen en Gerrit Meerman, hoogheemraad van het grootwaterschap Woerden. Die laatste verhuurde het kasteel. Daarna komen we als verhuurder Aagje Hop tegen, die verwant was aan de vooraanstaande Amsterdamse regent Henrick Hop, naamgever van het bonbonnetje dat ‘Haagse hopje’ heet. In 1775 stierf Aagje en Huis te Veen werd verkocht en gesloopt. Meer over Blauwkapel en vooral het kerkje aldaar kan men lezen door HIER te klikken.
AD
Literatuur: Fred Gaasbeek, Dorp en fort Blauwkapel (Amsterdam 2018) 12-33.
Blauwkapel in 1817. Detail van een kaart in het Nationaal Archief. Zie ook Gaasbeek, p. 13.
