De nieuwe De Westbroekse watermolen van 1651 functioneerde negen jaar later zeker niet naar tevredenheid. Er werd kennelijk te weinig water afgevoerd naar de Vecht, […]
Lees verder
Op 22 november 1622 bevestigde de magistraat van Utrecht in een zogenaamde vidimus [‘we hebben het gezien’] een oorkonde van 1556. Daarin was een […]
Lees verder
In 1674 kregen twee Maartensdijkse wagenmakers een bijzondere opdracht van stadhouder Willem III [Utrechts Archief, catalogusnummer 200737, ‘Gezicht in het dorp Maartensdijk met een wagenmakerij […]
Lees verder
In 1790 werd – onbekend door wie, maar waarschijnlijk door het gewest Utrecht – een verbod uitgevaardigd om turf te steken in de ‘Heerlijkheid Westbroek’. […]
Lees verder
De gestaag uitdijende Domstad nam in de loop van de negentiende en twintigste eeuw grote stukken van de vroegere gemeenten De Bilt, Maartensdijk, Achttienhoven en […]
Lees verder
De telegraaf die de Fransen op de toren van Westbroek hadden gezet, moet bij de bevrijding van 1813, na de val van Napoleon, veel Westbroekers […]
Lees verder
Sonja Prins (1912 – 2009) was een dichter van enig belang. Zij publiceerde een tiental dichtbundels. Gedurende twee periodes in haar leven woonde zij in […]
Lees verder
Mia Boissevain woonde enkele jaren op Jagtlust, dat sinds 1892 de zomerresidentie was van de Amsterdamse redersfamilie. Doorheen het jaar woonde de familie aan de […]
Lees verder
Afbeelding: Beatrice (Betty) Cadbury, de echtgenote van Kees Boeke. (omslagfoto: De geest in dit huis is liefderijk – Daniela Hooghiemstra – 2013) In Betty had Kees […]
Lees verder
Maartensdijk kreeg in 1762 een brandspuit, Westbroek in ieder geval niet veel later. Uit 1782 stamt de brandkeure ofte Reglement en ordre op den […]
Lees verder
In mei 1658 kreeg de Westbroekse chirurgijn Symen van der Veen een bijzondere patiënt ter behandeling, zijn eigen gewonde vriendin Hilligje Cornelis. [Jan Steen, Het […]
Lees verder
Het afgebeelde wachthuis voor de bus Hilversum-Utrecht uit 1927 aan de westzijde van de huidige rotonde bij het voormalige Maartensdijkse gemeentehuis is inmiddels allang vervangen […]
Lees verder
In de vroege vijftiende eeuw waren er problemen gerezen bij de ontginningen van de heerlijkheid Achttienhoven, het rechtsgebied van de proost van het kapittel van […]
Lees verder
U bent hier op de rondleiding over de kerk van Westbroek. Op 11 juli 1603 schreef de bekende predikant Gerardus Blockhovius een bezorgde brief aan […]
Lees verder
Na de Tweede Wereldoorlog moest ook het bestuur van de gemeente De Bilt weer worden opgebouwd. Men wilde daarbij niet wachten op nieuwe verkiezingen. Afbeelding: […]
Lees verder
Afbeelding: St. Laurentiusschool omstreeks 1960 (Foto: Frank Diepstraten, schoolhoofd-directeur vanaf 1979 tot 2005. De sluiting en afbraak van de school volgden in 2013. Zo’n […]
Lees verder
Ze was niet alleen belangrijk als kunstenaar maar ook als voortrekker. Riele Queling ((1897 – 1980) trad op als soliste in een tijd waarin vrouwen […]
Lees verder
Precies een jaar nadat we de filmproductie over landgoed Eyckenstein presenteerden, is het tijd voor een dronevlucht boven het landgoed Jagtlust. Het eeuwenoude pand, […]
Lees verder
In de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw was turf niet alleen van groot belang voor de verwarming van het woonhuis, maar bijvoorbeeld ook voor de […]
Lees verder
Had Catharina de Wilde iets met De Bilt? Haar huwelijk werd er voltrokken en ze kocht het landgoed Arenberg om er in de zomer te […]
Lees verder
Afbeelding: de Prinses Wilhelminaschool veranderde tussentijds van naam en werd vernoemd naar de woonwijk De Bieshaar. (Foto: beeldbank Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen). […]
Lees verder
Voor Jagtlust staat een zomereik uit 1762, een van de oudste bomen in de gemeente. De boom is echter ernstig aangetast. Hierboven: de zomereik (foto […]
Lees verder
Hier ziet u een deel van een schetskaart ‘van de landen tussen de Rijn bij Amerongen en het dorp Maartensdijk, in de provincie Utrecht’, waarschijnlijk […]
Lees verder
In de zestiende eeuw was Henrica van Erp (geboren vóór 1503 – overleden in 1548) een krachtige bestuurder van Vrouwenklooster in De Bilt. Zij is […]
Lees verder
Afgebeeld is een foto van een groot protest tegen de Maartensdijkse tol op 30 november 1931. De foto stamt uit een dossier, dat te vinden […]
Lees verder
In het Panbos bevindt zich een klein maar bijzonder biotoop van stuifzand. Daarin staan enkele grove dennen die op stelten lijken te staan. In dit […]
Lees verder
In de Vierklank van 26 oktober 2021 beschrijft Henk van de Bunt het verhaal van Abraham, Isaak en Jacob, de volksnaam voor drie solitaire monumentale […]
Lees verder
De getoonde ruïne staat op de plaats van een boerderij uit 1922, die tijdens de meidagen van 1940 werd gesloopt. [Foto: Anne Doedens.] Meer […]
Lees verder
Afbeelding: Monumentale bruine beuk op het Dr. Letteplein. (Foto WK) Onze gemeente is groen. Er staan ruim 25.000 geregistreerde bomen en dat betekent 1 boom […]
Lees verder
De kabouterboom is een grote beeldbepalende beuk (Fagus sylvatica) langs de Visserssteeg op het landgoed Houdringe. De tot de verbeelding sprekende vrijstaande boom heeft een […]
Lees verder
Op de foto ziet men een detail van een toegangsbord van recreatiegebied Ruigenhoek aan de Kooidijk. De vijf verantwoordelijke ‘gebiedspartijen’ (de gemeenten Utrecht en De […]
Lees verder
Deze waterkering aan de Kooidijk, bij de kruising Kooidijk-Huydecoperweg, ten zuiden van het dorp Westbroek, is vermoedelijk halverwege de negentiende eeuw gebouwd. [Foto Anne Doedens.] […]
Lees verder
In het park achter het huis Sandwijck, aan de rand van een klein weitje in het landschapspark dat in 1833/34 is aangelegd door de tuinarchitect […]
Lees verder
Daar waar de Visserssteeg (het verlengde van de Groenekanseweg) naar rechts buigt, staat de grote eik van Houdringe majestueus te pronken. Deze kolossale eik is […]
Lees verder
Op 3 juli 1952 trok een verwoestende stormwind over De Bilt, die de volledige kruin van Nederlands dikste boom wegblies. De boom was een Canadese […]
Lees verder
Philip Juriaan Quint Ondaatje (1758-1818) was een vooraanstaand Nederlands patriot. In september 1787 vluchtte hij, na de komst van de Pruisen, via Amsterdam naar Noord-Frankrijk. […]
Lees verder
Afbeelding: Huize Bremhorst tijdens de Eerste Wereldoorlog. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werd de villa onherstelbaar gebombardeerd. Foto: Beeldbank Historische Kring d’Oude School. […]
Lees verder
Nog voor de Pruisisch troepen op 13 september 1787 stadhouder Willem V te hulp schoten en zijn strijd met de patriotten, waren er in juli […]
Lees verder
In het archief van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht bevindt zich een opvallende kaart die in 1895 getekend werd door de ‘ambtenaar ter secretarie’ […]
Lees verder
Recent werd aan adres Molenkamp 44 in De Bilt de nieuwe culturele broedplaats De Clou geopend. Nadat Buro Lou per 1 januari jl. onverwacht moest […]
Lees verder
In de onderwerpen van deze rondleiding konden we zien, welke elementen in het verleden belangrijk waren voor de dorpelingen. Het telkens weer noemen van dieren […]
Lees verder Bij de moderne tijd passen ook moderne ontwikkelingen in de volkscultuur. Nieuwe vormen hebben de rol van de oude volksverhalen voor een groot gedeelte overgenomen. […]
Lees verder Aan de verhalen over heksen kunnen we goed zien, hoe de gedachten in de volkscultuur in de loop van de eeuwen veranderden. In de oudheid […]
Lees verder In het verleden werden de mensen in hun omgeving vaak geconfronteerd met de dood. Gezinnen waren groter dan tegenwoordig, de kindersterfte was hoog en […]
Lees verder De Nederlandse volkscultuur is doordrenkt van een rijke traditie, die zich uit in een kleurrijk spectrum van gebruiken, rituelen en feesten. Of het nu gaat […]
Lees verder In de belevingswereld van de dorpsbewoners speelde de kerk een belangrijke rol, maar er was bij het volk ook veel ‘geloof’ dat niet door de […]
Lees verder Spoken en heksen, weerwolven en dwaallichten, maar ook meer alledaagse onderwerpen zoals luizen en nachtwakers, de paardenmarkt en de onderaardse gangen. Dat zijn enkele van […]
Lees verder
Het eerste, gestencilde ondergrondse blad in Nederland, Bulletin, kwam vanaf 14 juni 1940 tot augustus 1941 regelmatig uit. Het werd geproduceerd bij het huis Aanlegsteeg […]
Lees verder
In 1883 bleek vernieuwing van de houten schutsluizen bij de Vecht voor de waterschappen Westbroek, Achttienhoven en Roosendaal nodig. Afgebeeld is het ontwerp daarvoor. […]
Lees verder
Het is boeiend om op school ook dingen uit te zoeken over de omgeving waarin je leeft. Het Online Museum bevat een gevarieerd aanbod aan […]
Lees verder
In de twintigste eeuw was het belangrijkste volksfeest in de dorpen de viering van de verjaardag van de koningin. Deze werd georganiseerd door een Oranjevereniging. […]
Lees verder
De inval van de Pruisen in ons land in 1787 was een rechtstreeks gevolg van de hier afgebeelde aanhouding van de vrouw van stadhouder Willem […]
Lees verder
‘Onder Maartensdijk bij Rustenhoven is eens op een keer een boer van de weg af getrokken en zo in de sloot gezet. Hij kwam een […]
Lees verder
De dorpen rond De Bilt vormden niet een afgesloten eenheid, ze maakten cultureel deel uit van een regio. De dorpelingen hadden veel contacten met de […]
Lees verder
Afbeelding: de eerste steen voor het Groen Kruisgebouw werd gelegd door de weduwe van de lokaal vermaarde huisarts dokter Welffer. (foto: Historische Vereniging Maartensdijk) […]
Lees verder Vraagstelling: Welke gevolgen had de Tweede Wereldoorlog voor de inwoners van de dorpen van de gemeente De Bilt? Toelichting: In het leven van de Nederlanders […]
Lees verder
Als iemand wordt geboren ‘met de helm’, dan is het hoofd van de baby bij de geboorte gedeeltelijk bedekt door een deel van het vruchtvlies. […]
Lees verder
Over geen enkele ‘heks’ vertelde men in de nabije dorpen zo veel verhalen als over Aal Verkerk uit Maartensdijk en haar dochter Jans. Omstreeks 1960, […]
Lees verder
Afbeelding: Uitlegger met sloep, illustratie uit Rampjaar 1672 – Luc Panhuysen. Uitlegger is een platbodem waarmee bewapende manschappen door ondiep water werden vervoerd. Twee […]
Lees verder
Afbeelding: Difterie en kinkhoest waren in de jaren ’50 gevreesde ziekten voor kinderen en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid startte daarom de Rijksvaccinatiecampagne. Foto: RIVM, bron: […]
Lees verder
‘Toen hij naar binnen ging, bleef die zwarte hond staan en toen zag die kerel dat het de duvel was, waarmee hij over de straat […]
Lees verder
Deze zilveren bokaal van Johannes Mattheus van Kampen (1814-1877) werd in 1855 geschonken aan jonkheer Jacob Constantijn Martens van Sevenhoven. (Centraal Museum Utrecht.) Martens van […]
Lees verder
Vraagstelling: Hoe verliep in dorpen van de huidige gemeente De Bilt de overgang van de landbouwsamenleving (een boerendorp) naar een gedeeltelijk industriële samenleving? Toelichting: De […]
Lees verder
Vraagstelling: In welke bouwstijlen zijn de landhuizen gebouwd in de dorpen van de huidige gemeente De Bilt en wat zijn de afzonderlijke kenmerken van die […]
Lees verder
Vraagstelling: Welke invloed had het landschap van de dorpen van de gemeente De Bilt op de oorlogen die er plaatsvonden en welke invloeden hadden de […]
Lees verder
Afbeelding: Prinses Marijkestraat (nu Prinses Christinastraat) in 1961. Rechts het Groene Kruisgebouw. Het is inmiddels een particulier woonhuis geworden. Foto: Collectie Rienk Miedema. We […]
Lees verder
Volgens het volksgeloof in de negentiende en de twintigste eeuw hadden vrijmetselaars een verbond met de duivel gesloten. Variaties daarvan zien we ook in de […]
Lees verder
‘Als hij er geweest was, dan vond anderdaags de boer een kalf of een koe dood. Hij aaide ze en het was gebeurd.‘ Tovenaars gebruikten […]
Lees verder
Zojuist bereikte ons het bericht dat de Biltse beeldhouwer Ton Patist op 27 november 2023 overleden is. Ton Patist werd in 1951 geboren en volgde […]
Lees verder
De getoonde avondmaalsbeker in het Utrechtse Museum Catharijneconvent zou in de Biltse dorpskerk gebruikt kunnen zijn. Meer informatie Vanaf 1652 werd in de […]
Lees verder
In museum Het Catharijneconvent in Utrecht bevindt zich een belangrijk Bilts erfstuk. Het is een Benedictijns misboek van klooster Oostbroek. [Museum Het Catharijneconvent, BMH, pi […]
Lees verder
De oude kerk van Westbroek zou volgens een volksverhaal gebouwd zijn op een fundament van koeienhuiden. Van de dorpskerk van De Bilt vertelde dat men […]
Lees verder
Bij de volkscultuur horen ook moppen, grappige verhalen en anekdotes. Omdat ze mondeling worden doorverteld, worden ze in ruimere zin gerangschikt bij de volksverhalen. Voor […]
Lees verder
Afbeelding: Omslag van het boek Vijfhonderd jaar Vollenhoven. In de rondleiding over de Stichtse Lustwarande mag de actualiteit niet ontbreken. In de zomer van 2022 […]
Lees verder
Het waterbeheer van de Grift en omgeving was de voornaamste taak van het waterschap ‘De Biltsche en Zeister Grift’. Op de afbeelding ziet met de […]
Lees verder
Op deze kaart van de voorganger van het waterschap Maartensdijk uit 1653-1654 is goed de omvang van de voorganger van dit in 1977 opgeheven waterschap […]
Lees verder
Het kaartspel had vroeger een slechte naam. In de late middeleeuwen werden kansspelen streng verboden omdat ze zouden leiden tot dronkenschap, valsspelen, vechtpartijen en algemeen […]
Lees verder
Elders op deze site hebben we de het spook van Rustenhoven en andere spookverhalen uit Maartensdijk beschreven, maar sagen over spoken werden in alle dorpen […]
Lees verder
1. Postkastje in de vestibule 2. Natuurstenen wandtegels in de vestibule 3. Hal deur naar vestibule 4. Hal wandbekleding 5. Schoorsteen uitgevoerd in travertin 6. […]
Lees verder
Dat de Julianaflat in Bilthoven en de autogarages erachter zijn ontworpen door Willem Marinus Dudok is bekend. Minder bekend is dat de architect zich […]
Lees verder
Afbeelding: Bungalow hoek Groenekanseweg-Akker in De Bilt met gemeentelijke monumentenstatus. (beeld: Piet van Hees) Een bungalow is een type laagbouwwoning met meestal één verdieping en […]
Lees verder
Op deze ontwerptekening van mei 1888 van de architect Abraham Salm Gbzn. (1857-1915) is ‘Villa Houderingen’ te zien zoals de buitenplaats verbouwd zou gaan worden. […]
Lees verder
In 1891 bezocht Jacob Olie (1834-1905) met zijn vrouw en kinderen Beerschoten en legde het buiten vast op de gevoelige plaat. (Stadsarchief Amsterdam, collectie Jacob […]
Lees verder
Op deze tekening ziet men links de molen ‘De Kraai’ op het Amsterdamse bolwerk Sloterdijk voordat deze molen werd gedemonteerd en in 1880 naar Westbroek […]
Lees verder
Afbeelding: vlnr: Zuidpool, Evenaar, Noordpool, in de volksmond de Matserflats (beeld: Historische Kring d’Oude School) Moderne projectontwikkeling ontstond in de jaren vijftig tegen de […]
Lees verder
Uit Maartensdijk, De Bilt en Westbroek zijn verhalen over weerwolven overgeleverd. In de Europese folklore is een weerwolf een mens die ’s nachts in een […]
Lees verder
Op Palmzondag vond eeuwen lang de Biltse Paardenmarkt plaats. Aan het einde van de negentiende eeuw was het niet meer een actieve markt maar vooral […]
Lees verder
Bisschop David van Bourgondië (1427-1496), de landsheer van het Sticht Utrecht, had het na de dood van zijn halfbroer, hertog Karel de Stoute van Bourgondië, […]
Lees verder
De nachtmerrie: voor de mensen van vroeger was het veel meer dan een nare droom. In vrijwel alle dorpen bij De Bilt komt hij voor […]
Lees verder
Elisabeth Hendrika Piepers was de eerste vrouw die gemeenteraadslid van De Bilt werd. Daarnaast was ze ook maatschappelijk actief. Leo van Vlodorp deed onderzoek. Hier […]
Lees verder
Gilles van Berlaymont, heer van Hierges, was een Zuid-Nederlandse edelman, een ridder van het Gulden Vlies, die in 1574 plaatsvervangend stadhouder van Utrecht was. Hij […]
Lees verder
Vanaf het begin van de twintigste eeuw ontstonden op tal van plekken in Nederland rijwielpadverenigingen. Een belangrijke vereniging was UMO, Utrecht met Omstreken. Het eerste […]
Lees verder
Het bijschrift bij deze tekening luidt ‘Overblijfsel van ’t Jagthuijs van den Bisschop, Schenk van Tautenberg, te St. Maartensdijk’. Het werk stamt uit 1779 en […]
Lees verder
De foto die door de Audio Visuele Dienst, van de Koninklijke Landmacht omstreeks 1975 werd gemaakt, laat, als men er de huidige situatie (2024) naast […]
Lees verder
‘Het voorspelt oorlog, wat ik je zeg!’ Kort voor de Eerste Wereldoorlog zagen verscheidene mensen voortekenen aan de hemel: een rode gloed of een grote […]
Lees verder
Jan van Goyen (1596-1656) vond het dorp De Bilt met het Petronella-kapelletje interessant genoeg om er een drietal tekeningen en een schilderij van te maken. […]
Lees verder
In de zeventiende eeuw eisten de gerechtshoven in de Republiek der Verenigde Nederlanden deugdelijk bewijs voordat zij iemand wegens hekserij wilden veroordelen. Een gerucht was […]
Lees verder
De getoonde afbeelding stamt uit de periode 1908-1932. Waarschijnlijk is het de vrouw van de molenaar en zijn kind die op de omgang te zien […]
Lees verder
Hardnekkige luizen hoorden vroeger bij het dagelijks bestaan. In het volksgeloof in deze omgeving had men ook opvattingen over de zogenaamde ‘erfluis’, een onderwerp waarover […]
Lees verder
Als ze ’s avonds door een donker gebied liepen, zagen de inwoners van de dorpen van de gemeente De Bilt in vroegere eeuwen soms blauwachtige […]
Lees verder